IRIB World Service

دراین قسمت برنامه «انتخابات قرن در ترکیه»/ وضعیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات بررسی می گردد

انتخابات 14 می 2023 ترکیه و تلاش احزاب و گروه های سیاسی برای تقویت کردن پایگاه های اجتماعی- شان در کشور بسیار مهم و تعیین کننده است. اکنون درآستانه  برگزاری انتخابات هریک از مدعیان قدرت روایتی متفاوت از حکومتداری و آینده ترکیه ارائه می دهند. ائتلاف شش گانه در ترکیه به مهم ترین گروه اپوزیسیون عدالت و توسعه تبدیل شده است. این ائتلاف با لحاظ کردن حزب دموکراتیک خلق ها که حزبی کردگرا است، در برابر رجب طیب اردوغان صف آرایی کرده و پس از دو دهه بزرگ ترین و جدی ترین چالش را برای عدالت و توسعه بوجود آورده اند. ائتلاف شش گانه به موازات افزایش نارضایتی ها در ترکیه ناشی از وضعیت بد اقتصادی ممکن است چالشی عمیق در ائتلاف عدالت و توسعه و حرکت ملی بوجود بیاورند.

اردوغان که از سال 2002 قدرت را در این کشور در دست دارد، می‌گوید: «انتخابات پیش رو، «آخرین» نامزدی او در انتخابات خواهد بود». اردوغان از زمان انتخاب مستقیم با رأی مردم در سال ۲۰۱۴ پیوسته رئیس‌جمهور ترکیه بوده است.

از نظر منتقدان، شیوه اردوغان در تحکیم و تثبیت قدرت به عنوان رئیس جمهور ترکیه  به ویژه پس از 2019  بسیار تامل برانگیز است. زیرا پس از افزایش دامنه اختیارات ریاست جمهوری، روش وی بیشتر بر شخصی سازی حکومت و اقتدارگرایی استوار شده است. به گفته متخصصان حوزه سیاست، اردوغان در دوره های مختلف به روشی متمرکز به دنبال شخصی سازی قدرت بوده است.

منتقدان اردوغان در آنکارا مدعی اند که نوع نگرش اردوغان به متحدان جدید و قدیمی، رسمی و غیررسمی بیانگر واقعیت بینش سیاسی و قدرت مداری وی است. به عنوان مثال اردوغان در اداره کشور به اعضاء خانواده خود مراجعه  و به آنها اعتماد به نفس منحصر به فردی داده است. از جمله این افراد برات  آلبایراک (Berat Albayrak) است که پس از ازدواج با اسرا اردوغان (Esra Erdogan) دختررجب طیب اردوغان در سال 2004  به سرعت به عنوان یک چهره کلیدی در شبکه قدرت اردوغان ظاهر شده است.

برات آلبایراک، هم چنین به عنوان مدیرعامل هولدینگ چالیک (Çalık Holding) بین سال‌های 2007 تا 2013 به تحکیم و تثبیت امپراتوری رسانه‌ای اردوغان کمک کرده است. وی به مدت سه سال عهده دار پست وزارت انرژی عهده بود  و در سال 2018  نیز به عنوان وزیر دارایی و خزانه داری انتخاب شد و به این ترتیب در مدیریت اقتصاد ترکیه در یک دوره پرتلاطم نقشی محوری بازی کرده است.

چنین رویکردی نشان می دهد که دو دهه قدرت و سیاست، اردوغان را به یکی از رهبران تاثیرگذار در ترکیه و منطقه تبدیل کرده است. به این دلیل می توان گفت، این رویکرد اردوغان،  تغییرات و جابجایی امور را برای مخالفان دشوارتر کرده است و این امر، فرآیند سیاست و حکومت در ترکیه نوین را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

انتخابات 14 می 2023 ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه، درگاه ورود این کشور به دوره نوین عرصه سیاست در مسائل داخلی و خارجی است. حزب حاکم «آک پارتی» و احزاب مخالف خود را برای رقابتی دشوار پس از دو دهه زمامداری عدالت و توسعه آماده کرده اند. حزب عدالت و توسعه با ارائه برنامه جدید، وعده ترقی و شکوه ترکیه در ورود به قرن دوم «جمهوری» به ریاست رجب طیب اردوغان را داده است.

براساس قانون انتخابات ترکیه انتخابات مجلس ملی و ریاست جمهوری هرپنج سال یک بار و در یک روز برگزار می شود. نماینده مجلس می تواند در دوره های دیگر در انتخابات شرکت کند. درباره ریاست جمهوری چنانچه نامزدی در دور اول انتخابات اکثریت لازم را به دست نیاورد، رای گیری به دور دوم کشیده می شود.

سال 2023 برابر با یکصدمین سال تشکیل جمهوری ترکیه است. نمادی که رجب طیب اردوغان از یک دهه پیش به شکلی هدفمند روی آن تمرکز و تبلیغ کرده است. در پی اصلاح قانون اساسی در ترکیه، شرایط به گونه ای رقم خورد که در این سال انتخابات همزمان ریاست جمهوری و پارلمانی برگزار گردد. راهبرد اصلی اردوغان برای انتخابات 2023 در مرحله اول پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری است. اردوغان در این راستا و به منظور تحت تاثیر قرار دادن طرفداران و رای دهندگان گفته است که برای آخرین بار در انتخابات ریاست جمهوری شرکت خواهد کرد

اردوغان دهم دسامبر2022 در سخنانی در میدان جمهوریت سامسون که شباهت زیادی به تبلیغات انتخاباتی داشت تاکید کرده بود: «ما ساخت قرن ترکیه را آغاز خواهیم کرد و این پرچم مبارک را با قدرتی که ازحمایت‌ های ملت و برای آخرین بار در سال 2023 درخواست کرده‌ایم به دست جوانان خواهیم رساند. همه می توانند تفاوت ترکیه را که از بزرگان خود به ارث برده‌ایم با ترکیه که به جوانان تحویل خواهیم داد، ببینند».

رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر عدالت و توسعه و نامزد انتخابات ریاست جمهوری 2023 راهبرد هایی اساسی برای پیروزی در این انتخابات اتخاذ کرده است. 

اولین تجربه اردوغان در ائتلاف سازی جلب نظر حزب ملی گرای افراطی «حرکت ملی» در جریان انتخابات 2018 بود. در آن دوره همفکران اردوغان به توفیق اردوغان در اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری امید چندانی نداشتند، اما پس از آنکه حزب عدالت و توسعه به همراه حرکت ملی ائتلاف جمهور را تشکیل دادند، اردوغان پیروز انتخابات شد. در آن هنگام احزاب رقیب به ویژه جمهوری خلق و حزب دموکراتیک خلق ها و همین طور حزب خوب به رهبری مرال آکشنر (Meral Akşener) که از حرکت ملی جدا شده بود موقعیت امروز را در جامعه ترکیه نداشتند. 

انتخابات 2018 با ابتکار سیاسی مهمی در صحنه سیاسی ترکیه همراه شد و ائتلاف های انتخاباتی پدیدارشدند. رجب طیب اردوغان  در پی توافق با دولت باغچه لی ائتلافی با نام جمهور تشکیل دادند. در مقابل قلیچداراوغلو و مرال آکشنر ائتلافی با نام ائتلاف ملت متشکل از حزب جمهوری خلق و حزب خوب شکل دادند، اما درباره انتخابات می 2023، برای نخستین بار 6 حزب سیاسی ترکیه با وجود تفاوت در ماهیت ایدئولوژی و رویکردهای سیاسی به توافقی تاریخی دست یافتند تا به هدف مشترک «ضرورت کنار زدن اردوغان از صحنه قدرت»، در قالب ائتلاف ملت دست بیابند.

احزاب مخالف شامل شش حزب جمهوریخواه خلق، حزب خوب، حزب سعادت، حزب دموکراسی و پیشرفت، حزب آینده و حزب دموکرات ترکیه هستند. این ائتلاف شش گانه همفکر شده اند تا در انتخابات 2023 به قدرت سیاسی 20 ساله عدالت و توسعه پایان دهند.

در بیانیه رهبران 6 حزب مخالف اردوغان بر ضرورت برچیدن نظام ریاستی تاکید و اعلام شده است،«ما مصمم هستیم که ترکیه را از روزهای سیاه خارج کنیم. امید و اعتقاد ما به آینده بسیار بزرگ تر از مشکلات ترکیه است. تفاهم برای برقراری سیستم پارلمانی پیشرفته و همکاری مستمر ائتلاف، امید و باور ملت ما را به آینده بیشتر کرده است. هدف ما این است که با مشورت، به مشکلات عمیق خود پایان دهیم و هر یک از شهروندان خود را به سطح زندگی و رفاه در خور شأن انسانی برسانیم.»

در سال های 2020 تا 2022 رهبران احزاب مخالف عدالت و توسعه یعنی جمهوری خلق، حزب خوب و دموکراتیک خلق ها به همراه افراد دیگری چون داوود اوغلو و علی باباجان سیاست های اقتصادی دولت را به شدت مورد انتقاد قرار داده و بارها از اردوغان خواسته بودند که انتخابات زودهنگام برگزار کند.

انتخابات 14 می  2023 یکی از مهم ترین انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در یک قرن گذشته خواهد بود. به نظر می رسد، به دلیل رقابت تنگاتنگ میان احزاب فعال، نتایج انتخابات پیش رو در این کشور قابل پیش بینی نباشد، حتی آنهایی که به خداحافظی اردوغان از صحنه سیاست امیدوار هستند نمی توانند درباره اینکه چه کسی جانشین وی خواهد شد کاملا خوشبین باشند.

دکتر احمد کاظمی کارشناس ارشد مسایل ترکیه در این خصوص در مصاحبه با خبرگزاری فارس گفته است:« تا این لحظه اغلب نظر سنجی‌هایی که در ترکیه مطرح شده نشان می‌دهد که آقای اردوغان نسبت به آقای کمال قلیچدار اوغلو در موقعیت ضعیف‌تری قرار دارد. اما نمی‌توان نتایج انتخابات در ترکیه به صورت کامل پیش‌بینی کرد. برنامه‌هایی که هر یک از نامزدهای انتخاباتی در روزهای آینده ارائه می‌کنند، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روی انتخابات داشته باشد».

وی همچنین با اشاره وعده‌های انتخاباتی حزب عدالت و توسعه افزود:«این حزب تلاش می‌کند تا با دادن وعده‌هایی درباره بهبود وضعیت اقتصادی و جلوگیری از گسترش تورم و همچنین وعده گاز رایگان یک ماهه به خانه های مسکونی که در مراسم بهره‌برداری از گاز دریای سیاه مطرح شد در نگرش مردم ترکیه تغییر ایجاد کند».