IRIB World Service

دراین قسمت برنامه «انتخابات قرن در ترکیه»/ نتایج نظرسنجی ها در خصوص انتخابات 2023 / بررسی می گردد

نظر سنجی های انتخاباتی روشی مرسوم است که توسط مؤسسه و بنگاه های نظرسنجی و گاه به وسیله رسانه های جمعی انجام می پذیرد و کلیتی از سمت و سوی آراء عمومی در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری را در اختیار احزاب و تحلیلگران قرار می دهد. در ترکیه ده ها مرکز نظر سنجی فعال هستند که نتایج مطالعاتی و سنجش آنها در انتخابات مختلف در این کشور ملاکی برای بررسی محبوبیت و اقبال نامزدها حتی در سطح انتخابات محلی بوده است. بررسی چندین ساله مؤسسه های نظر سنجی ترکیه در فاصله 2020 تا اواخر 2022 درباره انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری 2023 به طور تقریبی از کاهش آراء حزب عدالت و توسعه و همچنین کاهش محبوبیت رجب طیب اردوغان برای انتخابات ریاست جمهوری حکایت دارد.

انتخابات 14 می 2023 دومین انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه پس از اصلاح قانون اساسی 2017 است. در اولین انتخابات ریاست جمهوری که ژوئن 2018 برگزار شد، رجب طیب اردوغان پیروز شد. اما فاصله وی با نامزدهای رقیب زیاد نبود. در پنج سال ریاست جمهوری اردوغان، در کنار انتقادها از سیاست های منطقه ای ترکیه بویژه در غرب آسیا و قفقاز، روند تحولات داخلی ترکیه  ناشی از بحران ارزی و مالی و کاهش شدید ارزش لیر ترکیه و افزایش نرخ تورم، نیز در مسیرچالشی پیش رفت که بخش عمده ای از نظر سنجی ها کاهش آراء اردوغان را با مشکلات اقتصادی مرتبط دانسته اند.

در ادامه نتایج نظرسنجی برخی مؤسسه های تحقیقات و افکارسنجی را در باره انتخابات ترکیه مورد ارزیابی قرار می دهیم.

مؤسسه نظر سنجی اپتیمار(Optimar) در سپتامبر 2021 نزدیک به یک سال و نیم پیش از انتخابات نظرسنجی در خصوص انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به روش چهره به چهره و با حضور 1938 نفر انجام داد. در این نظرسنجی اردوغان با 39 درصد اول شد و پس از آن شهردار آنکارا منصور یاواش(Mansur Yavaş) با 13.6 و اکرم امام اوغلو (Ekrem İmamoğlu)با 8.7 دوم و سوم شدند. در این نظر سنجی همچنین خانم مرال آکشنر(Meral Akşener) رهبر حزب خوب با 8.1 درصد و صلاح الدین دمیرتاش(Selahattin Demirtaş) رئیس مشترک پیشین حزب دموکراتیک خلق ها با 7.8 درصد در رده های بعدی قرار گرفتند. براساس بررسی های انجام شده در این نظر سنجی، احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم وجود دارد.

اپتیمار همچنین پرسید اگر رجب طیب اردوغان و کمال قلیچداراوغلو(Kemal Kılıçdaroğlu) در آخرین دور انتخابات ریاست جمهوری باقی بمانند، به چه کسی رای می دهید؟ 41.2 درصد، شرکت کنندگان به اردوغان و 34.7 درصد رای به قلیچداراوغلورا پاسخ دادند.

اما نتایج نظرسنجی های تابستان 2022 با توجه به تشدید بحران مالی و افزایش نرخ تورم، کاهش محسوس آراء اردوغان را نشان داد. بنیاد مطالعاتی دیل کارنگی، در نوامبر 2022 نتیجه نظرسنجی آگوست 2022 شرکت نظرسنجی متروپل(Metropoll Research) درباره ریاست جمهوری ترکیه را منتشر کرد که طبق آن اردوغان از همه نامزدهای اصلی و بالقوه مخالفان عقب افتاد. در این نظرسنجی فاصله اردوغان با اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول و منصور یاواش، شهردار آنکارا بین 15 تا 20 درصد بود. فاصله اردوغان با مرال آکشنر 10 درصد و با قلیچداراوغلو ، حدود 6 درصد اعلام شد.

براساس نظرسنجی صورت گرفته از سوی مؤسسه کوندا، (Konda Research Company) که یکی ازمؤسسات نظرسنجی و تحلیل داده در ترکیه است، در سپتامبر 2021، 39 درصد آراء  برای آک پارتی، 24.8 درصد برای جمهوری خلق، 19.3 حزب خوب و 8.9 درصد برای حزب حرکت ملی رقم خورد.

بیشتر نظرسنجی های مراکز نظرسنجی درباره انتخابات پارلمانی به یکدیگر نزدیک است. مؤسسه نظرسنجی «او آر سی» (ORC Research) آوریل 2022 نظرسنجی درباره موقعیت و شانس احزاب مختلف ترکیه در انتخابات 2023 انجام داد که براساس آن تخمین زده شد که دو حزب جمهوریخواه خلق و حزب خوب، نزدیک به 4 درصد از عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی جلوترباشد. در این نظرسنجی احزاب کوچک تر و همچنین حزب دموکراتیک خلق ها طرفدار کردها نقش تعیین کننده ای در انتخابات خواهند داشت.                                                

در نظر سنجی تابستان 2022 مؤسسه نظرسنجی متروپل، ائتلاف حزب حاکم روندی کاهشی داشت. چنانچه حمایت از ائتلاف جمهور از 43 درصد در نوامبر 2019 به 27.6 درصد در ژوئن 2022 کاهش یافت. درهمین مدت موقعیت ائتلاف ملت ترقی یافت و با 32.3 درصد به میزان چهار درصد نسبت به سال 2019 جلوتر نشان داد. بر اساس بررسی این مؤسسه نظرسنجی، شرایط اقتصادی دلیل اصلی کاهش آرای حزب حاکم و اردوغان عنوان شد.

دکتر احمد کاظمی کارشناس ارشد مسایل ترکیه در مصاحبه با خبرگزاری فارس در خصوص علل کاهش محبوبیت حزب عدالت وتوسعه در اغلب نظرسنجی ها می گوید :

باوجود اینکه حزب «عدالت و توسعه» یک دوره طلایی را برای اقتصاد ترکیه در دهه نخست حکمرانی خود یعنی؛ از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ به ارمغان آورد و توانست این کشور را جزو ۱۶ اقتصاد برتر جهان کند، اما با درگیر شدن در پرونده‌های منطقه‌ای، ترکیه از این دوران فاصله گرفت. بعد از روی کار آمدن اردوغان، احمد داوود اوغلو در قالب راهبرد «عمق استراتژیک»، سیاست «تنش صفر با همسایگان» را مطرح کرد که این سیاست بعد از 2011 تضعیف و متوقف شد. همچنین تورم  بالای ۷۰ درصد، کاهش ۷۵ درصدی ارزش پول ملی ترکیه در برابر دلار و البته تبعاتی که کرونا و زلزله مهیب ترکیه بر این روند گذاشت، سبب شده است تا شرایط از نظر اقتصادی خیلی به نفع حزب عدالت و توسعه پیش نرود.

وی افزود: «یکی از اشتباهات راهبردی حزب عدالت و توسعه دراین انتخابات، ادامه ائتلاف با یک حزب ملی‌گرای افراطی‌ طرفدار «پان ترکیسم» است. حزب «حرکت ملی» نه در داخل ترکیه محبوبیت دارد و نه اساسا در منطقه از محبوبیت برخوردار است. چنانچه نظرسنجی ها نشان داد این موضوع روی جایگاه حزب عدالت و توسعه در فرایند انتخابات آینده تأثیر منفی داشته است».