اندیشکده چتم هاوس: اطلاعات منبع باز در اوکراین: تهدید یا فرصت؟
قابلیت‌های اطلاعاتی منبع باز در جبهه نبرد اوکراین باید با خطرات آن برای غیرنظامیان، میزان کارآیی و چالش های ناشی از آن سنجیده شود.
اطلاعات منبع باز (OSINT) شاید به طور همزمان شناخته شده ترین و ناشناخته ترین ابزار گردآوری آشکار اخبار امروزی باشد. این شامل تمام اطلاعات در دسترس عموم است که از هر منبع در دسترس در مورد هر موضوعی به دست آمده است. با توجه به این، برد آن فوق‌العاده بزرگ است و دانش به‌دست‌آمده از آن مدت‌هاست که توسط غیرنظامیان در طول درگیری‌ها برای کمک به نیروهای خودی استفاده می‌شود.
(OSINT)Open-source intelligence در طول زمان بر بستر فناوری های روز که بر آن استوار است، تکامل یافته است. از سرویس مردمی اطلاعات خارجی در طول جنگ جهانی دوم گرفته تا ویدئو های مکان استقرار یا عبور نیروهای روسی که توسط غیرنظامیان اوکراینی در تلفن‌های همراهشان ضبط شده است.OSINT یک سنت دیرینه در حمایت غیرنظامیان از نظامیان در جنگ ها است.
تهاجم روسیه به اوکراین، همراه با سرعت تکامل فناوری های مدرن، OSINT را در معرض توجه بی سابقه ای قرار داده است. استفاده کنونی از اطلاعات منبع باز از یک راهکار عمدتاً داوطلبانه توسط افراد کنجکاو به حوزه تحقیقاتی و رصد دولتی رو به رشدی تبدیل شده است و دفاتر دولتی واحدهای OSINT راه‌اندازی شده است.
OSINT بر بستر تبادل آراء در رسانه های اجتماعی، آپلود مداوم ویدئو های گوشی های هوشمند و افزایش دسترسی به فناوری تصاویر ماهواره ای، نوع جدیدی از جنگ اطلاعاتی را آغاز کرده و جنگ اوکراین را زیر ذره بین قرار داده است. در جنگ اوکراین این فناوری با نشان دادن جزئیات میدان نبرد در کانون توجه ها قرار گرفت، موضوعی که چند دهه پیش غیرقابل تصور بود.
ترفندها، ابزارها و سوء استفاده ها از OSINT
فناوری هایی که دائماً در حال پیشرفت هستند به کاربران اینترنتی و داوطلبان OSINT ابزارهای جدید، ساده و پیچیده برای گردآوری اطلاعات متعدد داده است. داده‌هایGoogle Maps فعالیت هماهنگ نیروهای روسی را در نزدیکی مرز اوکراین آشکار کرد. محققان OSINT آماده سازی و ذخیره سازی در انبارهای روسیه را از طریق تصاویر ماهواره ای ناسا با استفاده از سنسورهای SAR (رادار دیافراگم مصنوعی) نشان دادند. این حسگرها می توانند از پوشش ابر و همچنین برخی از مصالح ساختمانی عبور کنند و تصویری تخمینی ترسیم کنند. طبیعی است که اطلاعات اولیه در مورد تحرکات نیروها و تجهیزات برای جامعه بین المللی از منظر هماهنگی جهت واکنش مشترک و برای ارتش اوکراین جهت عدم غافلگیری بسیار ارزشمند بود.
اتکای کنونی به رسانه های اجتماعی، اطلاعات تاکتیکی فراوانی را ثبت کرده است. سربازان روسی به طور معمول عکس‌هایی را در تلگرام و وی‌کی(VK) آپلود می‌کنند که نمایه‌های خود و پروفایل شبکه‌های اجتماعی سربازان همکار خود را tag (برچست تبلیغی با نشان #) کرده است. اغلب، این عکس‌ها دارای یک مکان برچسب‌گذاری شده یا حداقل سرنخ‌های قابل توجهی هستند، مانند یونیفرم‌های گردان‌های خاص یا پس‌زمینه عکس‌هایی که پایگاه‌های نظامی را به تصویر می‌کشند.
این تصاویر به همراه مکان‌های به دست آمده از آن‌ها را می‌توان با سایر گزارش های نظامی و غیر نظامی شده تطبیق داد. علاوه بر این، سربازان روسی ویدیوهایی از سفر خود با کاماز ها در TikTok بارگذاری کرده‌اند. این ویدیوها که به طور مداوم در طول مسیر گرفته می‌شوند، به اپراتورهای نظامی OSINT اجازه می‌دهند تا نوع وسیله نقلیه، استعداد کاروان نظامی و مسیر آن را شناسایی کنند.
سپس می توان از این اطلاعات در استراتژی دفاعی استفاده کرد. این اشتباه سربازان روسی در بارگزاری اطلاعات، همچنین می تواند روحیه اوکراینی ها را تقویت کند، زیرا از آموزش ضعیف نظامی در میان سربازان روسیه حکایت می کند. استفاده گسترده از تلفن های هوشمند در میان جمعیت اوکراین به طور موثر به معنای مسلح شدن میلیون ها غیرنظامی به ابزار ثبت و ضبط و ارسال وقایع است، چیزی که جلوگیری از آن برای ارتش روسیه بسیار سخت است.
خطرات OSINT
توانایی غیرنظامیان برای تعیین و ثبت، ارسال موقعیت حرکت دشمن می تواند منجر به هدف قرار گرفتن غیرنظامیان شود. در مورد جنگ اوکراین که مستندات متعدد نشان می‌دهد که قواعد حقوق بین المللی بشر دوستانه از سوی دو طرف رعایت نمی‌شود. بنابر این سیاستگذاران و واحدهای نظامی باید این پیامدها را در استفاده از OSINT در نظر بگیرند. درک چگونگی بهره برداری صحیح از منابعی مانند تصاویر ماهواره ای اغلب نیازمند ساعت ها آموزش است. داده ها ممکن است به اشتباه تفسیر شوند به ویژه با سوگیری عاطفی و فقدان دانش زمینه ای در مورد استراتژی های نظامی، احتمال اشتباه زیاد است.
جامعه اطلاعاتی همچنین در مورد آشکار بودن اطلاعات بدست آمده OSINT و پیامدهای احتمالی ناشی از آن بویژه در زمینه داده‌های مفید استراتژیک محتاط است چرا که آشکار بودن اطلاعات می تواند منجر به عدم توانایی مانور در هر دو طرف شود. از آنجایی که اکنون اطلاعات به سرعت درز می کند، به هر دو طرف جنگ زمان کمتری برای تفکر و استراتژی می دهند.
البته OSINT می تواند در تکمیل خلاء موجود در گردآوری های پنهان در جنگ بسیار ارزشمند باشد و به عنوان یک ابزار مشارکتی و تکمیلی بهترین کارایی را دارد، به شرط آن که اطلاعات منبع باز با اطلاعات پنهان دسته بندی و در کنار آن ها تفسیر شوند. این یک رویکرد قابل اعتماد و پایدار برای بهره گیری از مزایایOSINT می باشد.
توضیح: اطلاعات منبع باز (OSI)، اطلاعاتی است که از منابع عمومی جمع آوری شده است و توسط تعداد زیادی از سازمان‌ها و افراد برای اهداف متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرکت‌ها از OSI برای ردیابی موقعیت مکانی جهت فروش محصولات استفاده می کنند، کمپین‌ها با استفاده از تکنیک‌های OSI، رأی دهندگان را شناسایی می‌کنند، مقامات بهداشت عمومی و دیگران از OSI برای ردیابی بیماری ها استفاده می‌کنند. از این رو این سؤال مطرح است که دولت ها تحت چه شرایطی و چگونه باید فعالیت‌های رسانه‌های اجتماعی شهروندان را نظارت کنند؟
