تشدید اسلام هراسی در اروپا (10) برنامه پایانی / اسلام هراسی از منظر اندیشکده های غربی
در آخرین قسمت، از مجموعه مقالات تشدید اسلام هراسی در اروپا، اسلام هراسی از منظر اندیشکده غربی را بررسی خواهیم کرد
در هر جامعه ای، اندیشکده ها، نقش بارزی در جهت دهی به افکار سیاستمداران و شهروندان درباره مسائل مختلف دارند. این موضوع به ویژه هنگامی تقویت می شود که یک مسئله خاص به دغدغه اصلی شهروندان و سیاستمداران تبدیل شده و شهروندان و سیاستمداران دانش و اطلاعات کافی درباره آن موضوع خاص نداشته باشند. حضور اسلام و مسلمانان در جوامع غربی در دهه های اخیر برای برخی از دولتهای غربی به عنوان یک چالش مطرح بوده است. همانگونه که در برنامه های قبلی گفته شد، دلایل مختلفی مانند فقدان شناخت درست از اسلام و مسلمانان و برجسته سازی اقدامات برخی از گروه های افراطی مانند القاعده موجب شد اسلام هراسی در جوامع غربی پیدا شود. انتساب اقدامات گروه های تکفیری مانند داعش به اسلام نیز موجب تشدید اسلام هراسی شد.
در اروپا، اندیشکده هایی که در خصوص اسلام و مسلمانان موضع منفی دارند، به عنوان نهادهای مؤثر در مواجهه با این مسئله، در سه دهه اخیر این فرصت را یافته اند تا با استفاده از مشروعیت علمی-سیاسی خود به نگرش جامعه و سیاست های دولت خود در قبال اسلام و مسلمانان جهت دهند. برخی از تحلیلگران غربی نظیرمازار لامبرت و گیتنس (Lambert and Githens-Mazer) معتقدند، در قضیه اسلام هراسی، اندیشکده ها و احزاب اروپایی به عنوان کاتالیزورهایی عمل کرده اند که با عنوان و برچسب کارشناس و اسلام شناس خوراک فکری و تبلیغاتی برای اعمال خشونت علیه مسلمانان را در دوره پس از 11 سپتامبر فراهم کرده اند. این تبلیغات که با حوادث 11 سپتامبر و خشونت گروه هایی مانند القاعده باورپذیر شده بود، بیش از هرکسی مورد استقبال جریان های راست گرای افراطی در اروپا قرار گرفت و از طریق آنان تبدیل به خشونت کانالیزه شده علیه مسلمانان اروپا و در نهایت اسلام هراسی شد.
در ادامه به معرفی فعالیت های چند اندیشکده غربی مؤثر دردامن زدن به اسلام هراسی در اروپا می پردازیم. مرکز تبادلات سیاسی (Policy Exchange)، یک اندیشکده بریتانیایی است که توسط گروهی از محافظه کاران بریتانیایی به رهبری میشل پورتیلو در سال 2001 پایه گذاری شد. از جمله گزارش های ضد اسلامی که مرکز تبادلات سیاسی منتشر کرده است، «مصادره اسلام بریتانیایی: ادبیات افراطیون در حال تخریب مساجد در بریتانیا» نوشته «دنیس مکوین» (Denis MacEoin) است. بعد از اینکه کشف شد بعضی از مدارک این گزارش جعلی است، از وب سایت مرکز تبادلات سیاسی حذف شد.
وجود شبکه ارتباطی گسترده میان اندیشکده های غربی، از دیگر خصیصه های این مراکز ضد اسلامی است. تعداد قابل توجهی از نویسندگان و کارشناسان حوزه اسلام هراسی توأمان در چند اندیشکده ای فعالیت می کنند که در زمینه اسلام و مسلمانان رویکردی مشابه را پی می گیرند. برای مثال «داگلاس مورای» که از پژوهشگران «مرکز انسجام اجتماعی» بود، اکنون با بنیاد بریتانیایی هنری جکسون و بنیاد گیت استون همکاری می کند.
اندیشکده های کشورهای غربی که نقش مهمی در بسط اسلام هراسی دارند، از طریق خدمات مشترک به کارشناسان و نیروهای فعال در این حوزه، به جذب افراد بیشتری اقدام کرده و این نویسندگان را از لحاظ مالی و شغلی تأمین می کنند. ارتباط با برخی سیاستمداران و مقامات کشورهای غربی، از دیگر ویژگی های نیروهای فعال در اندیشکده های کشورهای غربی است. برای مثال، بنیاد تبادلات اجتماعی با اعضای حزب محافظه کار بریتانیا ارتباط بسیار نزدیکی دارد و کمک های دولتی به این اندیشکده، باعث شد تا این اندیشکده موقعیت خود را تثبیت و فعالیت هایش را گسترش دهد. دیوید هورویتز، رئیس بنیاد آزادی در آمریکا نیز با چند نفر از سناتورهای حزب جمهوری خواه مناسباتی دارد و این سناتورها از دیدگاه های او درباره مسلمانان هواداری می کنند. بودجه اندیشکده های اسلام ستیز از راه کمک های دولتی، بنیادهای به اصطلاح خیریه و حامیان آنها تأمین می شود. اکثر افرادی که به این اندیشکده ها کمک می کنند، گرایش های محافظه کارانه دارند. همچنین از رژیم اسرائیل حمایت می کنند و همواره با نظام جمهوری اسلامی سر ستیز دارند.
رویکردهای اسلام هراسانه و اسلام ستیزانه رسانه های غربی به محتوای تولید شده توسط اندیشکده های غربی باز می گردد. این رسانه ها، مطالب تولید شده توسط اندیشکده ها را با ارائه تصاویر نادرست از اسلام به مخاطبان القا می کنند. چارلز تالیافرو(Charles Taliaferro)، استاد دانشگاه در مینه سوتای آمریکا معتقد است: در غرب، منبع اصلی اطلاعات در مورد اسلام، رسانه‌های عمومی هستند که این منابع کاملاً غیر قابل اطمینان هستند. اندیشکده های آمریکایی، آبشخور اصلی سیاست های اسلام هراسانه در سرتاسر جهان از جمله اروپا هستند. به عنوان مثال، اندیشکده آمریکایی بروکینگز، مسلمانان را به دو دسته میانه رو و افراط گرا تقسیم می کند. افراط گرایان از نظر آنها کسانی هستند که می خواهند از اسلام به عنوان چارچوبی برای دنیای سیاست استفاده کنند و جمهوری اسلامی و همه گروه های ضد اسرائیلی را در این دسته می گنجانند. در طیف دوم، مسلمانانی که هویت غربی و اروپایی بر هویت اسلامی آنها ارجحیت دارند، هستند که از نظر این اندیشکده میانه رو نامیده می شوند.
با توجه به دیدگاه های اندیشکده های غربی و دیدگاه محققان اسلام پژوه می توان به این نتیجه دست یافت که رسانه های سنتی و نوین غربی با محصولات مختلف و با شگرد تصویر سازی های منفی، اسلام و مسلمانان را دستمایه تبلیغات سوگیرانه و مغرضانه خود قرار داده اند. هدف اصلی از آن، ایجاد حساسیت جهت دار در عامه مردم غرب و ایجاد ترس و نفرت آشکار و پنهان علیه اسلام و مسلمانان بوده است. استمرار این رویه در رسانه ها و محافل سیاسی غرب که غالباً اسلام را معادل و همسنگ تروریسم و خشونت یا عامل محرک و موجد آن معرفی می کردند، بستر مناسبی جهت تقویت و تداوم اسلام هراسی در بافت فرهنگی، اجتماعی و روانی جوامع غربی فراهم ساخته است. بنابراین، اسلام هراسی واقعیت شوم در جهان غرب است که علی رغم همه ادعاهای غرب درباره آزادی مذهب، حقوق بشر و غیره، به شدت در مقابله با اسلام، جزم گرایانه برخورد می کند.
